Czasami ciężko jest napisać coś od początku do końca, choć notatniki uginają się pod ciężarem setek słów, postaci i  skrawków historii. A gdyby je tak wykorzystać?

W czasach, kiedy jeszcze częściej byłam uczestniczką warsztatów niż prowadzącą, napisałam opowiadanie o pewnej młodej kobiecie z problemami, brakiem wspomnień, tajemnicami do rozwikłania.

Powstawanie tej opowieści było dość niezwyczajne. Otóż pewnego dnia zebrałam garść wprawek pisarskich z różnych warsztatów, a następnie spróbowałam ułożyć je w jedną całość. Na tapecie znalazły się z pozoru nie pasujące do siebie fragmenty tekstu: senne majaki, opisy postaci, haiku, listy przedmiotów, zapis wydarzeń z pojedynczego dnia, opis symbolizmu jarzębiny.

Zaczęłam przekładać te strzępki w głowie, łacząc je w mapy myśli, sposoby na wykorzystanie w czymś większym. Zaaranżowałam je w elementy życia bohaterki i tak powstała „Niebna”.

Idąc za tym wspomnieniem, proponuję Ci ćwiczenie – pisarski recykling. 

Jak to zrobić?

1. Znajdź swoje stare fragmenty tekstów.

2. Przeczytaj je wszystkie i zaznacz zdania lub wyrazy, które do Ciebie przemawiają.

3. Nadaj wybranym fragmentom chronologię, w jakiej mogłyby wystąpić w opowieści.

4. Jeśli wyłonili Ci się jacyś bohaterowie z tekstu, rozwiń ich, używając np. karty postaci. Jeżeli nie, jest to dobry moment, żeby przemyśleć, kto przeżyje opowieść, którą właśnie zaczynasz tworzyć. Zacznij wymyślać bohatera.

5. Uzupełnij plan wydarzeń swojej historii tak, żeby prowadził przez wybrane fragmenty tekstu i był powiązany przyczynowo-skutkowo.

6. Zacznij dopisywać kolejne sceny, jedna po drugiej, aż powstanie cały utwór.

Sugestie

Pamiętaj, że to tylko ćwiczenie, więc baw się dobrze. Dla ułatwienia zrób ksero fragmentów tekstów, żeby móc je swobodnie przekładać, a nawet wycinać elementy, które uznasz za przydatne w nowej opowieści. Im więcej takich niedokończonych tekstów znajdziesz, tym lepiej.

Jeżeli jesteś na początku pisarskiej drogi i Twoje szuflady jeszcze nie uginają się od niedokończonych historii, użyj wycinków z gazet i losowych stron książek, które masz pod ręką.

Inspiracja

Co może wyjść z takiego pisarskiego recyklingu, dowiesz się, sięgając po „Niebną”. W krótkiej opowieści znajdziesz kobietę bez przeszłości, trudne kontakty z matką, tajemnicę, (nie)wiele mówiące sny, symbole i problemy komunikacyjne między ludźmi, ale też samoloty i różnorakie uczucia.

Wybierz się w podróż w świat Katarzyny Sorbus? 

„Błądziła mglistymi alejami już trzecią godzinę. Chłód coraz bardziej paraliżował jej ciało. Palce stóp, oplecione cieniutkimi rzemykami sandałów, zdawały się tworzyć oddzielny, niemal martwy organizm. Sprawiały jej ból. Szła jednak nadal, rozcierając skostniałe dłonie. Powieki ciążyły niemiłosiernie, oczy piekły od wysilania wzroku, więc przymknęła je i szła na oślep.

Zatrzymał ją zimny opór ławki na nagim kolanie. Spojrzała na przeszkodę. Zamszona, kamienna konstrukcja zachęcała do odpoczynku. Wołała o zakończenie podróży i złożenie na niej resztek ciepła. Usiadła powoli, podkuliła nogi, zdjęła sandały. Stopy poczuły wilgotną pieszczotę mchu. Katarzyna naparła całym ciałem na organiczność ławki. Wtuliła twarz w jej miękkość. Zamknęła zielone oczy. Zrobiło jej się przyjemnie. Po raz pierwszy od bardzo długiego czasu poczuła się na tyle bezpiecznie, żeby zasnąć. Sunęła dłonią po mchu, czuła jego oddech. Nagle palce trafiły na coś chłodnego. Lodowate szklane korale błyszczały nienaturalnym błękitem. Poczuła jak serce przyspiesza w piersi, jak ławka zarywa się pod nią z hukiem, jak spada w mrok i chłód.”

Najbardziej nie lubię dni, kiedy nie wiem, co chciałabym napisać. Ale na takie zastoje też są sposoby. Jeśli wszystkie ćwiczenia z „Narzędziownika pisarza” to już dla Ciebie za mało, zerknij na matę „Multi-Narzędziownik Pisarza”.

Jak to działa?

Na pewno znane Ci są wszelkie listy z wyzwaniami, czy to malarskimi, czy na uporządkowanie swoich spraw, czy choćby do nauki języków. Często przybierają one formę kalendarza, na którym każdego kolejnego dnia miesiąca odznaczamy zaliczone zadanie. To też świetny pomysł na kreatywne pisanie. Właśnie dlatego stworzyłam swoją matę z wyzwaniami pisarskimi na każdy dzień. Ale jest ona czymś więcej, niż „tylko” kalendarzem wyzwań. Daje też możliwość gry losowej, a nawet z pomocą pionków i kostki do gry w grupie ludzi, czy to dorosłych, przyjaciół, czy na zajęciach z dziećmi z języka polskiego, obcego lub logopedii.

Na macie znajdują się 32 pola. Każde z nich posiada dwie duże liczby, nazwę zadania z książki „Narzędziownik pisarza”, oraz jak połączyć wszystkie elementy w nowe zadanie. Pierwsza liczba to numer karty „Multi-Talk”, druga to strona w książce, na której znajduje się odpowiednie zadanie.

Jeżeli nie masz kart „Multi-Talk”, nic nie szkodzi. Tak naprawdę odpowiednie będą wszelkie obrazki z Internetu, książek, gazet, zdjęcia, karty do gier, np. „Dixit„, „Sen„, czy też własnoręcznie wykonane rysunki. Możesz wylosować jeden z nich lub wybrać, jeżeli dziś do Ciebie przemawia lub uznasz, że pasuje do zadania.

Podobnie, nie mając mojej książki, możesz kierować się jedynie wskazówką z maty wyzwań. To, co będzie niejasne, zrób po prostu po swojemu, jak Ci odpowiada.

Przykłady zadań z maty

A teraz po kolei: zadanie 22-46 – „Współczesny Heros”

„Postać z karty jest współczesną wersją bohatera baśni, legendy lub mitu. Kim ona jest? Jaka jest? Napisz fragment przygody opartej na pierwotnym utworze.”

1. Weź dowolną ilustrację, przedstawiającą człowieka. To może być zdjęcie z gazety lub kogoś znajomego, ale także karta z piktogramami (np. ta nr 22 z zestawu Multi-Talk).

2. Przeczytaj zadanie na macie.

3. Otwórz „Narzędziownik pisarza” na stronie 46 i przeczytaj podstawową wersję zadania. Jeśli nie masz ksiązki, pomiń ten punkt.

4. Zacznij pisać o współczesnym herosie. Możesz najpierw przygotować listę jego cech, wydarzeń, które umieścisz w tekście, symboli z mitologii lub od razu zacząć tworzyć.

Sugestie

Pamiętaj, że to tylko zabawa. Twoje historie nie muszą być ani poważne, ani zakończone. Baw się opowieścią, symbolami, znanymi sytuacjami, dodawaj od siebie niecodzienne szczegóły.

Zakupy

Matę możesz kupić w dwóch rozmiarach:

– A2 kupisz tutaj;

– A1 kupisz tutaj.

Jeżeli chcesz kupić także karty „Multi-Talk”, znajdziesz je tutaj.

Wymyślanie nowych wyrażeń i ich znaczeń może być nie tylko dobrą zabawą, ale też wspaniałym początkiem opowieści fantastycznej.

Jak to zrobić?

Poniżej znajdziesz listę sylab (możesz też pobrać ją w formacie pdf – do wydruku).

1. Dobierając dowolnie sylaby twórz nieistniejące słowa – krótsze i dłuższe, to zależy tylko od Ciebie.

2. Kiedy już ułożysz kilka, spróbuj dodać do nich definicję.

3. Spróbuj napisać fragment opowiadania z użyciem jednego lub kilku nowo powstałych słów.

Sugestie

Pamiętaj, że to tylko zabawa. Twoje słowa nie muszą być poważne, podobnie jak ich definicje i zastosowania.

Jeżeli nie masz pomysłu na znaczenie wyrazów, zaproponuj zabawę znajomym. Zapytaj, co ich zdaniem znaczy dane słowo, z czym im się kojarzy.

Lista sylab

Z poniższych sylab twórz wyrazy. Możesz też wymyślić własny zestaw.

Do pobrania

Przykłady wykonania zadania

Poniżej znajdziecie listę kilku słów, pochodzących z warsztatów, które prowadzę.

Zachęcam do przesyłania własnych pomysłów, które powstały w wyniku pracy z narzędziownikiem lub oznaczania ich w mediach społecznościowych #narzedziownik-pisarza.

wioraca – raca do popędzania konia

tornigła – igła do zszywania plecaków, tornistrów i toreb

tonielek – lek dla tonących

radolek – lek leczący z radości

… czyli zwykłe, a jednak niezwykłe. Ile razy pisaliśmy banalne „wszystkiego najlepszego, zdrowia, szczęścia…”. W tym ćwiczeniu niech to będzie zabronione.

Jak to zrobić?

 Napisz życzenia z okazji Dnia Kobiet dla jednej z osób wymienionych poniżej w boksach. Postaraj się, żeby życzenia niosły ze sobą przesłanie, niech nie będą takie, jak wydrukowane na bezimiennej pocztówce.

Sugestie

Zastanów się czy jest jakaś kobieta, albo dziewczynka, której chcesz coś przekazać. Może właśnie życzenia będą dobrą formą?

 Powtórz to zadanie przy innych okazjach, na Boże Narodzenie, Walentynki, Dzień Kota…

Lista osób

Wybierz osobę, dla której napiszesz życzenia.

Przykłady wykonania zadania

Poniżej znajdziecie przykłady wykonania zadania, pochodzące z warsztatów, które prowadzę.

Zachęcam do przesyłania własnych utworów, które powstały w wyniku pracy z narzędziownikiem lub oznaczania ich w mediach społecznościowych #narzedziownik-pisarza.

Życzę Ci, żebyś promowała rozum, a nie ciało.
Żebyś wykazała się głębią, a nie pozorem
mądrości.
Życzę Ci, żebyś powodowała pokój, a nie chaos.
Żeby Twoje czyny wzbudzały zachwyt, a nie
odrazę.
[MO]

… czyli udawany dadaizm. Dadaiści tworzyli utworzy wyciągając słowa z kapelusza i zapisując je, często bez żadnej modyfikacji, kolejno w wersach. My zmodyfikujemy to ćwiczenie.

Jak to zrobić?

1. Przepisz słowa z listy poniżej na małe karteczki i wrzuć je do pojemnika.
2. Wylosuj trzy na chybił – trafił. Możesz też po prostu wybrać gotową trójkę z poniższej listy.
3. Napisz krótki utwór, w dowolnej formie – może to być wiersz, haiku, fragment opowieści, reportażu, listu itd. Wykorzystaj wylosowane słowa. Możesz dowolnie zmieniać ich formę.

Sugestie

Nie traktuj tego poważnie, baw się słowem, formą. Pozwól sobie na odrobinę szaleństwa (a czemu nie więcej niż odrobinę?!). Nie jest ważne nic poza dobrą zabawą. 

Dopiero po wykonanym zadaniu, kiedy opadnie burza mózgów, nie zostanie nic do napisania, zastanów się czy coś poprawić, zmienić, a może uznać taką wprawkę pisarską jako pomysł na coś większego.

Lista słów

Słowa poniżej zostały przygotowane tak, że można od razu wybrać któryś zestaw i zacząć pisać.

Przykłady wykonania zadania

Poniżej znajdziecie przykłady wykonania zadania, pochodzące z warsztatów, które prowadzę.

Zachęcam do przesyłania własnych utworów, które powstały w wyniku pracy z narzędziownikiem lub oznaczania ich w mediach społecznościowych #narzedziownik-pisarza.

Samotny rodzic stał w deszczu na parkingu przed muzeum
W ręku trzymał dziurawy parasol
i deszcz lał mu się za kołnierz
Ostatni już raz czekam na tego łobuza
dość
Naprawdę dość
Kiedyś trzeba przecież wydorośleć
Nie można być cały czas dzieckiem
będąc dyrektorem w tym muzeum

[MO]

Na rozgrzewkę zadanie mało kreatywne, ale bardzo ważne. Zastanowimy się, po co każde z nas pisze, co lubi czytać, skąd brać inspiracje. Co jakiś czas, na przykład w chwili zwątpienia, staram się wypisać sobie od myślników, po co to robię. Weź kartkę i coś do pisania i odpowiedz sobie na kilka poniższych pytań. Pamiętaj, że robisz to tylko i wyłącznie dla siebie. Nie musisz niczego ukrywać.

Podsumowanie

Skoro masz już swoją listę, odłóż ją gdzieś bezpiecznie i zaglądaj do niej od czasu do czasu. Jest to Twój punkt wyjścia do pisania. Kiedy się pogubisz, znajdziesz tu wartości, które pomogą wrócić na właściwe tory. Uzupełniaj ją o nowe pomysły. Możesz skreślać rzeczy nieaktualne – każdy z nas ewoluuje.